Шет тілдерінің білім мен мансаптағы рөлі

Ермағанбет Талшын

Студент

Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды Ұлттық Зерттеу университеті,

Шетел тілдері факультеті

Аннотация

Бұл мақалада қазіргі заман жағдайында шет тілдерін меңгерудің маңызы жан-жақты қарастырылады. Мақалада шет тілдерін білу арқылы адамның көкжиегі кеңейіп, халықаралық жобаларға қатысуға, заманауи технологиялар мен ғылыми жаңалықтарға қол жеткізуге мүмкіндік алатыны айтылған. Сонымен қатар, тіл үйрену адамның өзін-өзі дамытуына, еңбекқорлық пен тәртіпке баулитыны, жаңа адамдармен танысып, мәдени алмасуға жол ашатыны атап өтіледі. Зерттеу нәтижесінде шет тілін меңгеру тек кәсіби жетістіктің емес, рухани байлық пен мәдени түсіністіктің де басты кілті екені көрсетіледі.

Кілт сөздер: шет тілі, білім, мәдениет, мансап, тұлғалық даму, коммуникация, халықаралық байланыс

Кіріспе

Қазіргі жаһандану дәуірінде шет тілін білу – адам өміріндегі ең маңызды қабілеттердің бірі. Бұл тек жаңа білім алудың құралы ғана емес, сонымен қатар мәдениеттерді түсінудің, халықаралық байланыс орнатудың және табысты мансап құрудың кілті болып табылады. Ғаламдық интеграция, заманауи технологиялардың дамуы және елдер арасындағы тығыз экономикалық қарым-қатынас шет тілін білуді қазіргі қоғамның басты талаптарының біріне айналдырды.

Білім берудегі шет тілдерінің маңызы

Білім көкжиегін кеңейту

Шет тілін білу студенттер мен оқушыларға шетелдік оқу орындарына, халықаралық бағдарламалар мен ғылыми жобаларға қатысуға жол ашады. Қазір әлемнің көптеген университеттері ағылшын, француз, неміс және басқа да тілдерде жоғары сапалы білім ұсынады. Бұл өз елінде ғана емес, шетелде де сапалы білім алуға мүмкіндік береді. Мысалы, Оксфорд, Кембридж, Гарвард және Стэнфорд сияқты беделді университеттер ағылшын тілінде оқытатын бағдарламалар ұсынады. Осындай оқу орындарына түсу үшін ағылшын тілін жақсы меңгеру міндетті болып табылады. Мысалы, Erasmus+, Fulbright, DAAD сияқты халықаралық бағдарламалар студенттерге шетелдік жоғары оқу орындарында тегін немесе жеңілдетілген шарттармен оқуға мүмкіндік береді. Мұндай бағдарламалар тек білім ғана емес, мәдениетаралық байланыстар орнатуға және өмірлік тәжірибе алуға да жол ашады.

Ойлау қабілетін жетілдіру

Ғалымдардың зерттеулері бойынша, шет тілін үйрену адамның когнитивтік қабілеттерін, яғни есте сақтау, талдау және логикалық ойлау қабілеттерін жақсартады. Бірнеше тілді меңгерген адамдар ақпаратты тез қабылдап, жаңа жағдайларға оңай бейімделеді. Тіл үйрену кезінде адам әртүрлі грамматикалық құрылымдарды, дыбыстарды және сөйлеу ерекшеліктерін меңгереді. Бұл ми қызметін белсенді жұмыс істеуге мәжбүрлейді. Нәтижесінде оқушы немесе студенттің зейіні артады, есте сақтау қабілеті дамиды және шығармашылық ойлау деңгейі көтеріледі. Сондай-ақ, ғалымдар шет тілдерін меңгеру егде жастағы адамдардың есте сақтау қабілетін ұзақ сақтауға көмектесетінін дәлелдеген.

Мәдени сананы қалыптастыру

Шет тілін меңгеру тек сөздік пен грамматиканы үйрену емес – бұл сол тілдің мәдениетін түсіну. Әр тіл өз халқымен тығыз байланысты: оның дәстүрі, тарихы, әдебиеті және өмір салты тіл арқылы көрініс табады. Сондықтан шет тілін оқитын адам басқа ұлттың мәдениетіне құрметпен қарай бастайды, төзімділік пен ашықтыққа үйренеді. Мысалы, ағылшын немесе жапон мәдениетін зерттеу арқылы студент өзара қарым-қатынас мәдениетінің ерекшеліктерін түсінеді және көпұлтты ортада еркін сөйлесуге дағдыланады. Француз тілін үйрену арқылы адам өнер мен эстетиканы жоғары бағалауды үйренеді, ал ағылшын тілі – әлемнің ғылыми және іскерлік тілін түсінуге жол ашады.

Мансаптағы шет тілдерінің рөлі

Еңбек нарығындағы артықшылық

Қазіргі еңбек нарығында шет тілін білетін мамандарға сұраныс жоғары. Халықаралық компаниялар, туристік агенттіктер, банк жүйелері және IT-компаниялар шет тілдерін меңгерген қызметкерлерге басымдық береді. Себебі мұндай мамандар шетелдік әріптестермен тікелей байланыс орнатып, келіссөз жүргізе алады.Мысалы, ағылшын тілі – халықаралық бизнес, ғылым және технологияның негізгі тіліне айналды. Бұдан бөлек, кейбір салаларда басқа тілдер де аса қажет. Мысалы, испан тілі Латын Америкасы елдерінде, ал қытай тілі Азия нарығында маңызды рөл атқарады. Осылайша, бір немесе бірнеше шет тілін білу – еңбек нарығындағы үлкен басымдық.

Кәсіби өсу және халықаралық мүмкіндіктер

Шет тілін меңгерген қызметкерлердің мансаптық өсу мүмкіндігі әлдеқайда жоғары. Олар шетелдік әріптестермен келіссөз жүргізіп, халықаралық конференцияларға қатыса алады және өз компаниясын әлемдік деңгейде таныстыра алады. Көптеген ірі ұйымдар, мысалы, БҰҰ, ЮНЕСКО немесе Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы, қызметкерлерінен бірнеше тілді білуді талап етеді. Мұндай дағды иелеріне кәсіби тәжірибесін арттырып, әлемнің түкпір-түкпірінде жұмыс істеу мүмкіндігі беріледі.

Халықаралық жобалар мен ынтымақтастық

Шет тілін білу халықаралық жобаларға қатысуға кеңінен жол ашады. Қазіргі таңда көптеген ұйымдар мен компаниялар түрлі елдермен бірлескен бағдарламалар мен жобаларды жүзеге асырады. Мұндай жобалар білім, ғылым, мәдениет, бизнес және технология салаларын қамтиды. Осындай бастамаларға қатысу үшін қатысушылардың бір-бірімен еркін қарым-қатынас орната білуі, ақпарат алмасуы және ортақ мақсаттарға жету үшін бір тілде түсінісуі өте маңызды.Көпұлтты ұжымдарда жұмыс істеу мамандардың кәсіби және тұлғалық тұрғыдан дамуына үлкен мүмкіндік береді. Әр түрлі елдерден келген әріптестермен бірлесіп жұмыс істеу арқылы адам тек кәсіби дағдыларын жетілдіріп қана қоймай, түрлі мәдениеттер мен ойлау жүйелерін түсіне бастайды. Бұл өз кезегінде мәдени ашықтықты, төзімділікті және икемділікті қалыптастырады.

Шет тілін үйренудің қосымша артықшылықтары

Тұлғалық даму

Шет тілін үйрену – адамның өзін-өзі жетілдіруінің ең тиімді жолдарының бірі. Бұл үдеріс тек жаңа сөздер мен грамматикалық ережелерді жаттаумен шектелмейді,ол адамның ойлау қабілетін дамытып, өмірге деген көзқарасын өзгертеді. Тілді меңгеру адамды шыдамдылыққа, табандылыққа және тұрақты еңбектенуге баулиды. Себебі тіл үйрену – үздіксіз жаттығуды, күнделікті қайталауды және мақсатқа берілгендікті талап ететін ұзақ процесс. Осы жолда адам өз уақытын тиімді пайдалануға, оқу жоспарын дұрыс ұйымдастыруға және өзіне талап қоюға үйренеді. Бұл қасиеттер тек тіл үйренуде ғана емес, өмірдің басқа салаларында да үлкен көмек береді. Мысалы, тілді меңгеру барысында қалыптасқан еңбекқорлық, ұқыптылық және жүйелілік адамды кәсіби салада да табысты етеді.Сонымен қатар, шет тілін үйрену адамды жаңа білімге ұмтылуға, үнемі өзін дамытуға ынталандырады. Тілді үйрену кезінде адам басқа мәдениеттермен, дәстүрлермен, өмір салттарымен танысады. Бұл оның дүниетанымын кеңейтіп, өз мәдениетіне жаңаша қарауға мүмкіндік береді. Осындай тәжірибе өзара түсіністік пен толеранттылық сезімін қалыптастырады.

Ақпаратқа еркін қолжетімділік

Қазіргі әлемде ғылым мен технология күн сайын дамып келеді, ал бұл үдерістің басты құралы – ақпарат. Көптеген заманауи ғылыми еңбектер, мақалалар мен зерттеу нәтижелері негізінен ағылшын тілінде жарияланады. Сондықтан шет тілін меңгеру – ғылым мен білім саласында табысқа жетудің басты шарттарының бірі болып отыр. Ағылшын тілі бүгінде халықаралық ғылым тіліне айналды. Медицина, инженерия, биотехнология, ІТ, экономика, педагогика сияқты көптеген салалардағы ғылыми жаңалықтар мен зерттеулер ең алдымен ағылшын тілінде жарияланады. Бұл дегеніміз — шет тілін білетін адам өз саласындағы ең соңғы жаңалықтарды ертерек біліп, оларды тәжірибеде қолдана алады.Мысалы, көптеген беделді ғылыми журналдар (Nature, Science, The Lancet, IEEE, т.б.) мақалаларды тек ағылшын тілінде қабылдайды. Егер зерттеуші осы тілде еркін оқып, жаза алса, ол халықаралық деңгейде өз еңбегін таныстыруға және басқа ғалымдармен пікір алмасуға мүмкіндік алады. Бұл оның кәсіби беделін арттырып қана қоймай, ғылымның дамуына үлес қосуға жол ашады.

Әлеуметтік байланыстар мен мәдени алмасу

Шет тілін меңгеру – тек білім алу немесе мансап құру құралы ғана емес, ол жаңа адамдармен танысуға, достар табуға және мәдени алмасуға үлкен мүмкіндік береді. Тіл – адамдарды байланыстыратын көпір. Ол әртүрлі ұлттар мен мәдениеттердің өкілдерін жақындастырады, өзара түсіністік пен құрмет орнатуға көмектеседі.Шет тілін білетін адам әлемнің түкпір-түкпірінен келген адамдармен еркін сөйлесе алады. Мұндай қарым-қатынас тек тілдік тәжірибе алмасу ғана емес, сонымен бірге ой, құндылық және мәдени ерекшеліктермен бөлісуге мүмкіндік береді. Бұл үдеріс адамның көкжиегін кеңейтіп, оны жан-жақты тұлға ретінде қалыптастырады.

Қорытынды

Қорыта айтқанда, шет тілдерін білу – қазіргі заманның ең қажетті дағдыларының бірі. Ол тек білім мен мансап үшін ғана емес, тұлғалық, мәдени және рухани даму үшін де аса маңызды. Шет тілін үйрену арқылы адам өз шекарасын кеңейтеді, әлемге жаңа көзқараспен қарай бастайды және түрлі ұлт өкілдерімен өзара түсіністікке қол жеткізеді. Бүгінгі жаһандану дәуірінде шет тілін меңгеру – уақыт талабы. Тілді білетін адам халықаралық ақпаратқа еркін қол жеткізеді, әлемдік білім беру және еңбек нарығына қатыса алады. Бұл дағды заманауи қоғамда табысты болудың негізгі кілтіне айналды. Шет тілін білу адамның коммуникативтік мәдениетін арттырады, сыни және шығармашылық ойлау қабілетін дамытады, сонымен қатар жаңа идеяларды қабылдауға және өзгелердің пікірін құрметтеуге үйретеді. Тіл арқылы адам тек сөзді емес, бүкіл мәдениетті таниды. Бұл өз кезегінде толеранттылық пен рухани байлықтың қалыптасуына ықпал етеді. Сондықтан әрбір адам, әсіресе жастар, кем дегенде бір шет тілін меңгеруге талпынуы керек. Өйткені тіл – білімнің, мәдениеттің және өркениеттің көпірі.